7 de xaneiro de 2015

Michelangelo Buonarroti (11-20)

 

Michelangelo Buonarroti


RIMAS
II. 011 ~ 020

011

Quanto sare’ men doglia il morir presto
che provar mille morte ad ora ad ora,
da ch’in cambio d’amarla, vuol ch’io mora!
Ahi, che doglia ’nfinita
sente ’l mio cor, quando li torna a mente
che quella ch’io tant’amo amor non sente!
Come resterò ’n vita?
Anzi mi dice, per più doglia darmi,
che se stessa non ama: e vero parmi.
Come posso sperar di me le dolga,
se se stessa non ama? Ahi trista sorte!
Che fia pur ver, ch’io ne trarrò la morte?


012

Com’arò dunche ardire
senza vo’ ma’, mio ben, tenermi ’n vita,
s’io non posso al partir chiedervi aita?
Que’ singulti e que’ pianti e que’ sospiri
che ’l miser core voi accompagnorno,
madonna, duramente dimostrorno
la mia propinqua morte e ’ miei martiri.
Ma se ver è che per assenzia mai
mia fedel servitù vadia in oblio,
il cor lasso con voi, che non è mio.


013

La fama tiene gli epitaffi a giacere; non va né inanzi né indietro, perché son morti, e el loro
operare è fermo.


014

El Dì e la Notte parlano, e dicono: «Noi abbiàno col nostro veloce corso condotto alla morte el duca Giuliano; è ben giusto che e’ ne facci vendetta come fa. E la vendetta è questa: che avendo noi morto lui, lui così morto ha tolta la luce a noi e cogli occhi chiusi ha serrato e’ nostri, che non risplendon più sopra la terra. Che arrebbe di noi dunche fatto, mentre vivea?»


015

Di te me veggo e di lontan mi chiamo
per appressarm’al ciel dond’io derivo,
e per le spezie all’esca a te arrivo,
come pesce per fil tirato all’amo.

E perc’un cor fra dua fa picciol segno
di vita, a te s’è dato ambo le parti;
ond’io resto, tu ’l sai, quant’io son, poco.

E perc’un’alma infra duo va ’l più degno,
m’è forza, s’i’ voglio esser, sempre amarti;
ch’i’ son sol legno, e tu se’ legno e foco.


016

D’un oggetto leggiadro e pellegrino,
d’un fonte di pietà nasce ’l mie male.


017

Crudele, acerbo e dispietato core,
vestito di dolcezza e d’amar pieno,
tuo fede al tempo nasce, e dura meno
c’al dolce verno non fa ciascun fiore.

Muovesi ’l tempo, e compartisce l’ore
al viver nostr’un pessimo veneno;
lu’ come falce e no’ siàn come fieno,
… … …

La fede è corta e la beltà non dura,
ma di par seco par che si consumi,
come ’l peccato tuo vuol de’ mie danni.

… … …
… … …
sempre fra noi fare’ con tutti gli anni.


018

Mille rimedi invan l’anima tenta:
poi ch’i’ fu’ preso alla prestina strada,
di ritornare endarno s’argomenta.
Il mare e ’l monte e ’l foco colla spada:
in mezzo a questi tutti insieme vivo.
Al monte non mi lascia chi m’ha privo
dell’intelletto e tolto la ragione.


019

Natura ogni valore
di donna o di donzella
fatto ha per imparare, insino a quella
c’oggi in un punto m’arde e ghiaccia el core.
Dunche nel mie dolore
non fu tristo uom più mai;
l’angoscia e ’l pianto e ’ guai,
a più forte cagion maggiore effetto.
Così po’ nel diletto
non fu né fie di me nessun più lieto.


020

Tu ha’ ’l viso più dolce che la sapa,
e passato vi par sù la lumaca,
tanto ben lustra, e più bel c’una rapa;
e’ denti bianchi come pastinaca,
in modo tal che invaghiresti ’l papa;
e gli occhi del color dell’utriaca;
e’ cape’ bianchi e biondi più che porri:
ond’io morrò, se tu non mi soccorri.

La tua bellezza par molto più bella
che uomo che dipinto in chiesa sia:
la bocca tua mi par una scarsella
di fagiuo’ piena, si com’è la mia;
le ciglia paion tinte alla padella
e torte più c’un arco di Sorìa;
le gote ha’ rosse e bianche, quando stacci,
come fra cacio fresco e’ rosolacci.

Quand’io ti veggo, in su ciascuna poppa
mi paion duo cocomer in un sacco,
ond’io m’accendo tutto come stoppa,
bench’io sia dalla zappa rotto e stracco.
Pensa: s’avessi ancor la bella coppa,
ti seguirrei fra l’altre me’ c’un bracco;
dunche s’i massi (?) aver fussi possibile,
io fare’ oggi qui cose incredibile.

 

 

For menos doloroso morrer cedo
ca mil mortes sofrer de hora en hora,
se a troco de amala, quere que eu morra!
Ai, que tristeza infinda
sente o meu corazón cando lle lembra
a que eu tanto amo e amor non sente!
Como seguir vivindo?
E ela amais me di, por me dar máis dor,
que a si mesma non ama, e tal eu creo.
Como podo esperar que de min doia
se a si mesma non ama? Ai, sorte aciaga!
É certo que eu traerei a miña morte?


 

Como eu vou ter coraxe
de vivir sen vós, meu ben, se non podo
vos pedir sequera axuda ao partirdes?
Que choros e saloucos e suspiros
ao corazón miserento acompañan,
señora, e dolorosamente amosan
a miña pronta morte e o meu tormento.
Mais, se é certo que pola ausencia pode
xa a servidume fiel ser esquecida,
vos deixo o corazón, pois non é meu.


 

A fama torna vans os epitafios; non valen ren nin antes nin despois, xa que están mortos, e os seus traballos rematados.


 

Falando, o Día e a Noite dixeron: «No noso veloz curso conducimos á morte ao duque Xuliano, e é ben xusto que el tome vinganza como fai. E a vinganza é esta: que matándoo nós, o seu corpo morto quitounos a luz e, cos ollos pechos, pechou os nosos que xa non locen máis por sobre a terra. Que nos fixese, entón, mentres vivía?»


 

Véxome teu e dende lonxe chámome
por me achegar ao ceo do que emano
e polo avío do isco a ti chego,
tal peixe que na tanza arrastra o anzol.

E se un corazón entre dous non bate,
a ti entregouse o meu enteiramente;
e así fico, xa o sabes: son moi pouco.

E se unha alma entre dous vai ao máis digno,
forzado estou, na vida, a sempre amarte;
que eu só son leña, mais ti es leña e lume.


 

Dun obxecto adorable e extraordinario,
dun illó de piedade, o meu mal vén.


 

Corazón cruel, acedo e sen piedade,
envolto en dozura e de amargor cheo,
a túa fidelidade é breve, e dura
menos cá flor na doce primavera.

Móvese o tempo e é, dosado en horas,
ao vivir noso un pérfido veleno;
el é coma o fouciño e nós a herba,
... ... ...

Fidelidade e beleza caducan,
mais unha é consumida pola outra,
como o teu pecado quere o meu mal.

... ... ...
... ... ...
sempre entre nós facer tódolos anos.


 

Remedios mil en balde tenta a alma:
des que afastada foi da estrada antiga,
en tornar inutilmente se esforza.
O mar e o monte e o lume coa espada:
no medio deles todos xuntos vivo.
O monte non me deixa, pois privoume
do intelecto e mais quitoume a razón.


 

Natura as virtudes
de doncelas e damas
creou por aprender, mesmo as daquela
que á vez me queima e xea o corazón.
Así na miña dor
ninguén houbo máis triste;
anguria e pranto e laios:
a máis forte causa, meirande efecto.
Tampouco no pracer
houbo nin hai home ningún máis ledo.


 

Ti te-la cara máis doce có mosto,
e un caracol por enriba pasoulle,
tanto que brilla, e máis bela ca un nabo;
e tes dentes brancos coma a cenoria,
que véndoos mesmo o Papa tolease;
e te-los ollos da cor dunha triaga
e o pelo louro máis ca un allo porro:
eu vou morrer se ti a min non me acorres.

A túa beleza semella máis bela
ca unha figura na igrexa pintada:
a túa boca parece unha bulsa
chea de fabas, igual é cá miña;
te-las pestanas tinxidas con borra,
inda máis tortas ca un arco romano;
tes, cando peneiras, froias vermellas
e brancas, tal que entre queixo e papoulas.

Cando te vexo, a proa no alto
dúas sandías nun saco paréceme,
e acéndome todo coma unha estopa
malia que o sacho me deixe breado.
E pois que tes tan fermoso couquizo
mellor ca un can eu te sigo entre todas;
mais se puidese ter rocha dabondo
hoxe eu faría aquí cousas incribles.


Leone Leoni, Michelangelo

Notas


011. Madrigal transcribido dun autógrafo nunha folla con debuxos de Michelangelo por Michelangelo o Mozo, o seu sobriño-neto; datable antes de 1518.

012. Madrigal, tamén transcribido por Michelangelo o Mozo da mesma folla que o anterior. Foi o primeiro poema publicado de Michelangelo, con algunhas lixeiras variantes e dous versos máis, cando foi musicado por Bartolomeo Tromboncino en 1518.

013. Texto que aparece a canda un debuxo, datado a principios da década de 1520 para un proxecto, que non foi realizado, da capela dos Médici de San Lourenzo.

014. Texto escrito nunha folla con debuxos para a capela dos Médici de San Lourenzo, probablemente de 1524; refírese ao sepulcro de Xuliano II de Médicis, duque de Nemours, e nel falan as dúas estatuas, o Día e a Noite, situadas enriba do sartego. Podería se tratar dun apuntamento para unha posterior composición en verso.

Michelangelo - Tomba di Giuliano de' Medici

 

015. Madrigal rexistrado nunha folla con debuxos para as tumbas dos Médici, de principios da década de 1520; aínda que podería se tratar dun soneto ao que lle fallase un cuarteto.

016
. Dous hendecasílabos illados escritos na mesma folla có número 15, de principios da década de 1520.

017. Soneto inacabado e escrito ás présas que aparece nunha carta enviada por Stefano di Tommaso a Michelangelo, dende Carrara a Florencia, o 20 de abril de 1521.

018. Serie de versos sen unha forma métrica definida, escritos apresuradamente con lapis no reverso dunha carta enviada a Michelangelo por Giovanni da Udine dende Venecia o 27 de abril 1522.

019. Madrigal, aparentemente sen rematar, nunha folla que tamén inclúe outros versos, así como bosquexos e contas datadas a 25 de novembro 1522.

020. Composición xocosa en tres oitavas que aparece nunha folla con debuxos e bosquexos arquitectónicos, datables entre 1523 e 1530. Os dous últimos versos son de difícil lectura e interpretación, e quizais conteñan unha referencia á profesión de escultor de Michelangelo. A triaga era un composto medicinal usado dende moi antigo contra as mordedelas de animais velenosos, de cor amarela-averdada. Arco romano: A serliana ou arco siríaco (no orixinal italiano arco di Sorìa) é unha combinación dun arco de medio punto con dous vans alintelados; o autor menciónaa noutra obra burlesca, o poema 5: I’ ho già fatto un gozzo in questo stento.

······  ☼  ······
 

Iacopino del Conte - MichelangeloRetrato de Michelangelo por Iacopino del Conte

 



simil uom né maggior non nacque mai”

 

······ ······
© ēgm. 2015
►esp.


 
Entradas publicadas:

001-010 ::: 021-030 031-040 041-050 051-060 061-070 071-080 081-090 091-100
101-110 111-120 121-130 131-140 141-150 151-160 161-170 171-180 181-190 191-100
201-210 211-220 221-230 231-240 241-250 251-260 261-270 271-280 281-290 291-302