28 de xaneiro de 2015

Michelangelo Buonarroti (31-40)

◄ anterior

seguinte ►

 

Michelangelo Buonarroti


RIMAS
IV. 031 ~ 040

031

Amor non già, ma gli occhi mei son quegli
che ne’ tuo soli e begli
e vita e morte intera trovato hanno.
Tante meno m’offende e preme ’l danno,
più mi distrugge e cuoce
dall’altra ancor mi nuoce
tante amor più quante più grazia truovo.
Mentre ch’io penso e pruovo
il male, el ben mi cresce in un momento.
O nuovo e stran tormento!
Però non mi sgomento:
s’aver miseria e stento
è dolce qua dove non è ma’ bene,
vo cercando ’l dolor con maggior pene.


032

Vivo al peccato, a me morendo vivo;
vita già mia non son, ma del peccato:
mie ben dal ciel, mie mal da me m’è dato,
dal mie sciolto voler, di ch’io son privo.

Serva mie libertà, mortal mie divo
a me s’è fatto. O infelice stato!
a che miseria, a che viver son nato!
… … …


033

Sie pur, fuor di mie propie, c’ogni altr’arme
difender par ogni mie cara cosa;
altra spada, altra lancia e altro scudo
fuor delle propie forze non son nulla,
tant’è la trista usanza, che m’ha tolta
la grazia che ’l ciel piove in ogni loco.

Qual vecchio serpe per istretto loco
passar poss’io, lasciando le vecchie arme,
e dal costume rinnovata e tolta
sie l’alma in vita e d’ogni umana cosa,
coprendo sé con più sicuro scudo,
ché tutto el mondo a morte è men che nulla.

Amore, i’ sento già di me far nulla;
natura del peccat’ è ’n ogni loco.
Spoglia di me me stesso, e col tuo scudo,
colla pietra e tuo vere e dolci arme,
difendimi da me, c’ogni altra cosa
è come non istata, in brieve tolta.

Mentre c’al corpo l’alma non è tolta,
Signor, che l’universo puo’ far nulla,
fattor, governator, re d’ogni cosa,
poco ti fie aver dentr’a me loco;
… … …
… … …

… … …
… … …
che d’ogn’ uomo veril son le vere arme,
senza le quali ogn’ uom diventa nulla.


034

La vita del mie amor non è ’l cor mio,
c’amor di quel ch’i’ t’amo è senza core;
dov’è cosa mortal, piena d’errore,
esser non può già ma’, nè pensier rio.

Amor nel dipartir l’alma da Dio
me fe’ san occhio e te luc’ e splendore;
nè può non rivederlo in quel che more
di te, per nostro mal, mie gran desio.

Come dal foco el caldo, esser diviso
non può dal bell’etterno ogni mie stima,
ch’exalta, ond’ella vien, chi più ’l somiglia.

Poi che negli occhi ha’ tutto ’l paradiso,
per ritornar là dov’i’ t’ama’ prima,
ricorro ardendo sott’alle tuo ciglia.


035

El ciglio col color non fere el volto
col suo contrar, che l’occhio non ha pena
da l’uno all’altro stremo ov’egli è volto.

L’occhio, che sotto intorno adagio mena,
picciola parte di gran palla scuopre,
che men rilieva suo vista serena,

e manco sale e scende quand’ el copre;
onde più corte son le suo palpebre,
che manco grinze fan quando l’aopre.

El bianco bianco, el ner più che funebre,
s’esser può, el giallo po’ più leonino,
che scala fa dall’una all’altra vebre.

Pur tocchi sotto e sopra el suo confino,
e ’l giallo e ’l nero e ’l bianco non circundi
.
… … …


036

Oltre qui fu, dove ’l mie amor mi tolse,
suo mercè, il core e vie più là la vita;
qui co’ begli occhi mi promisse aita,
e co’ medesmi qui tor me la volse.

Quinci oltre mi legò, quivi mi sciolse;
per me qui piansi, e con doglia infinita
da questo sasso vidi far partita
colui c’a me mi tolse e non mi volse.


037

In me la morte, in te la vita mia;
tu distingui e concedi e parti el tempo;
quante vuo’, breve e lungo è ’l viver mio.

Felice son nella tuo cortesia.
Beata l’alma, ove non corre tempo,
per te s’è fatta a contemplare Dio.


038

Quanta dolcezza al cor per gli occhi porta
quel che ’n un punto el tempo e morte fura!
Che è questo però che mi conforta
e negli affanni cresce e sempre dura.

Amor, come virtù viva e accorta,
desta gli spirti ed è più degna cura.
Risponde a me: - Come persona morta
mena suo vita chi è da me sicura. -

Amore è un concetto di bellezza
immaginata o vista dentro al core,
amica di virtute e gentilezza.


039

Del fiero colpo e del pungente strale
la medicina era passarmi ’l core;
ma questo è propio sol del mie signore,
crescer la vita dove cresce ’l male.

E se ’l primo suo colpo fu mortale,
seco un messo di par venne d’Amore
che mi disse: - Ama, anz’ardi; ché chi muore
non ha da gire al ciel nel mondo altr’ale.

I’ son colui che ne’ prim’anni tuoi
gli occhi tuo infermi volsi alla beltate
che dalla terra al ciel vivo conduce. -


040

Quand’Amor lieto al ciel levarmi è volto
cogli occhi di costei, anzi col sole,
con breve riso ciò che preme e dole
del cor mi caccia, e mettevi ’l suo volto;

e s’i’ durassi in tale stato molto,
l’alma, che sol di me lagnar si vole,
avendo seco là dove star suole,
… … …

 

 

Amor non só, senón que os ollos meus
nos teus, raros e belos,
a vida e a morte enteira atoparon.
Canto menos me fire e oprime o dano,
máis me aflixe e destrúe;
e mais tamén me doe
tanto o amor canto nel máis gracia acho.
Mentres eu penso e probo
o mal, o ben en min medra nun intre.
Tormento novo e estraño!
Mais non me desespero:
se houber miseria e coita
é doce aquí, onde nunca hai bondade;
vou procurando a dor con maior pena.


 

Vivo en pecado, morrendo en min vivo;
non é miña a vida, que é do pecado.
O ben, do ceo; o meu mal de min vénme,
da libre vontade, que é o que me falta.

Serva a miña liberdade, en min fíxose
mortal o meu deus. Oh, infeliz estado!
A que miseria, a que vida eu nacín!
… … …


 

Se amais das miñas propias, outras armas
semellan defender todo o que eu quero,
outra espada, outra lanza e outro escudo
alén das propias forzas non son nada;
é o meu triste costume, que me quita
a graza que o ceo chove en todas partes.

Como a serpe vella nun sitio estreito,
pasar podo deixando as vellas armas,
e do hábito renovada e ceiba
de todo o humano será a alma en vida,
cubríndose co escudo máis seguro,
pois contra a morte o mundo non ten forza.

Amor, que me consumo xa eu sinto
e que en todo lugar está o pecado.
Íspeme de min, e co teu escudo
de piedade e as túas verdadeiras armas
deféndeme de min mesmo, que o outro
axiña é como se nunca existira.

Mentres que ao corpo a alma non lle é arrincada,
Señor, que o universo aniquilar podes,
facedor e rei de tódalas cousas,
estar dentro de min pouco te custa;
… … …
… … …

… … …
… … …
que do home viril son as certas armas,
sen as que ninguén acada ser nada.


 

A vida do meu amor non reside
no meu corazón, pois sen el eu ámote;
nel hai erros mortais e pensamentos
culpables, e alí xa non pode estar.

Amor, cando de Deus se afastou a alma,
deume ollo bo e a ti luz e esplendor;
para o noso mal, o meu gran desexo
só atangue velos no que en ti é mortal.

Tal do lume o calor, partir non podo
a eterna beleza da miña estima,
que exalta e se asemella ao seu orixe.

Pois hai nos ollos todo o paraíso,
por tornar alí onde eu te amei primeiro,
gorézome ardendo baixo as túas cellas.


 

A perfeba coa cor non fire o rostro
cando contrae, que o ollo non a sinte
dun extremo a outro por onde el xira.

O ollo, que alí embaixo amodo se move,
pequena parte da gran bóla amosa
que non resalta o seu sereno aspecto,

e non sube ou descende cando o cobre
onde máis curtas son as súas pálpebras,
que sequera se engurran cando actúan.

O branco branco, o negro máis ca fúnebre,
se ser pode, o amarelo máis leonado,
facendo escala dunha a outra fibra.

Que toque abaixo e arriba o seu confín,
e o amarelo, o negro e o branco non cerque,
[o vermello] … … …


 

Aquí foi que o meu amor me quitou,
pola súa mercé, o corazón e a vida;
aquí cos belos ollos prometeume
axuda, e cos mesmos negarma quixo.

Alá atrás atoume, acolá soltoume;
por min chorei e aquí con dor infinda
dende este penedo vin eu marchar
o que a min me quitou e non me quixo.


 

En min a morte, en ti a vida miña;
ti concedes e repárte-lo tempo:
tal queres, curto ou longo, é o vivir meu.

Feliz eu son na túa benevolencia.
Bendita a alma, e non lle corre o tempo,
por ti afeita a contemplar a Deus.


 

Que dozura ao corazón polos ollos
leva aquel que á vez tempo e morte rouba!
Mais isto mesmo é o que me conforta
e cos afáns acrece e dura sempre.

Amor, como virtude astuta e viva,
ergue o espírito e é a máis digna cura.
El respóndeme: «Talmente ca un morto
pasa a vida quen está de min lonxe.»

O amor é un concepto de beleza
ideal ou dentro do corazón vista,
ligada á virtude e á xentileza.


 

Do rexo golpe e da punxente frecha
a cura for o corazón cravarme;
mais isto é propio só do meu señor:
traerme vida onde me trae o dano.

E se o primeiro golpe foi mortal,
canda el viña unha mensaxe de Amor
que di: «Ama, aínda arderes; pois quen morre
outras ás para ir ao ceo non ten.

Aquel son que nos teus primeiros anos
os teus ollos virou cara a beleza
que vivo te leva da terra ao ceo.»


 

Cando Amor ledo ao ceo quere alzarme
cos ollos dela, máis có sol, con risa
breve que oprime e doe, o corazón
atrapa, e méteme nel o seu rostro;

e se eu moito durase en tal estado,
a alma, que de soa estar en min lanxe,
se é con el alí onde adoita habitar,
… … …


Leone Leoni, Michelangelo

Notas


031. Madrigal escrito nunha folla datada en 1522. O texto está parcialmente mutilado, pois lle faltan as primeiras letras de cada verso, e foi reconstruído conxecturalmente por E. N. Girardi aínda que con serias dúbidas, especialmente respecto dos dous primeiros versos.

032. Comezo dun soneto anotado no reverso dunha carta enviada a Michelangelo dende Carrara en outubro de 1525.

033. Sextina que aparece no reverso dun debuxo da Virxe co Neno, onde os versos 23 a 26 resultan ilexibles. No verso 16 P. Zaja le ‘colle pietose tuo vere e dolci arme’; e E. N. Girardi, malia ler ‘colla pietra e…’, interpreta ‘con le vere e dolci tue armi di pietà’.

034. Soneto de data incerta, anterior a 1526.

035. Tercetos encadeados, escritos na mesma folla que o número 34 e tamén da mesma data, antes de 1526. O poema, inacabado, trata do modo de pinta-los ollos; o último terceto falaría da

 

cor vermella. No verso 12 a palabra ‘vebre’, descoñecida en italiano, adoita ser entendida como fibrillas, as fibras que compoñen a capa fibrosa da esclerótica.

036
. Os dous cuartetos dun soneto, transcritas nunha folla con contas e, no reverso, bosquexos arquitectónicos, talvez para a biblioteca de San Lourenzo; de entre 1524 e 1534.

037. Dous tercetos transcritos na mesma folla que o número 38, do que non está claro se forman parte; da década de 1520.

038. Soneto inconcluso, escrito xunto ao número 37 e tamén da década de 1520.

039. Soneto inacabado escrito apresuradamente con lapis vermello; de contra 1525.

040. Comezo dun soneto anotado descoidadamente con lapis vermello; da mesma época que o número 39, á beira de 1525.

······  ☼  ······
 

Giulio Bonasone - MichelangeloRetrato de Michelangelo aos 72 anos por Giulio Bonasone, 1546

 



simil uom né maggior non nacque mai”

 

······ ······
© ēgm. 2015


 
Entradas publicadas:

001-010 011-020 021-030 031-040 041-050 051-060 061-070 071-080 081-090 091-100
101-110 111-120 121-130 131-140 141-150 151-160 161-170 171-180 181-190 191-100
201-210 211-220 221-230 231-240 241-250 251-260 261-270 271-280 281-290 291-302